Өв уламжлалаа эргэж үзэх эрин

Нийтлэгч: Ю.В.Яковец

Бид дэлхийн улс орнуудын нийгмийн хөгжлийн чиг шугам эрс өөрчлөгдөж, улс орон, хүн бүрийн амьдралын өөрчлөлтийн хурдац улам түргэсч байгаа энэ үед амьдарч байгаагаараа азтай, бас ч азгүй хүмүүс мэт. Түүхийн хүрд улам урагшлан дүүлж галзуурсан мэт хурдаар урагшлахдаа зүг чигээ гэнэт гэнэт өөрчлөн өөрсдийнхөө хойноос аялагчдыг дагуулан тэмүүлнэ. Энэ нь бүх нийтийг хамарсан сүйрлийн ирмэг рүү, гүн ангалд унах аюул руу ч аваачиж болох юм. Хүмүүс өдөр тутмын хэвшмэл байдлаасаа сэрж аврал хайн бужигналдаж эхэллээ. Гэвч үхлийн ангал руу унахыг зогсоож, түүнээс аврагдахын тулд ямар зөв зам сонгох вэ? Yүнд түүх л чигийг заагч болно.

Түүхийн мэдлэгийн өчүүхэн хэсэг нь хүртэл асар их үнээр бүтсэн түүхэн туршлагыг ойлгож, ухамсарлах, нэгтгэн дүгнэхэд тус дөхөм болдог. Түүхэн сургамжийг сайтар тунгааж, өөрийн мэдлэг туршлагад тулгуурлан олсон мэдлэгээр байнга баяжуулж байх хэрэгтэй. Энэ утгаараа бид бүхэн түүхийн сурагчид бөгөөд харин хичээнгүй юу, хөнгөмсөг үү гэдгээрээ ялгаатай. Түүхийг ерөнхийд нь дэлхий дахины хийгээд аливаа улс орны өнгөрсөн түүхэн дэх ирээдүй үедээ сургамж болохуйц хамгийн гайхамшигт үйл явдлуудыг тэмдэглэх гэсэн үг хэмээн ойлгож болох юм. Түүнийг нийгмийн хөгжлийн үе үедээ дамжих үйл явц, энэхүү бодит үйл явцын хүмүүсийн болоод нийгмийн ухамсарт буусан тусгал буюу түүхийн шинжлэх ухаан гэж ялган авч үздэг. Түүхийн эх сурвалж хүн төрөлхтний эхлэлээс ундрагатай. Хүний оюун ухаан бүрэлдэж, HOMO SAPIENS үүссэн тэр үеэс дараа дараагийн үедээ амьдралын сургамж болгон дамжуулахын тулд гол үйл явдлуудыг тогтоох нь зайлшгүй болсон нь нийгмийн өв уламжлал үүсэж хөгжихөд түлхэц болжээ.

Түүхийг танин мэдэхүй ба судалгааны хэрэгсэл гэдэг талаас авч үзээсэй гэж би хүснэ. "Орчин үе оршин байхын төлөө шаргуу зүтгэж буй нь өнгөрсөн үеэс ихээхэн хамааралтай байгаа бус уу. Зүй тогтолоороо ижил төстэй болон ялгаатай талаараа түүх нь орчин үеийг даацтай ухаж мэдрэх зайлшгүй түлхүүр нь болж байдаг юм биш үү" гэсэн XX зууны нэрт түүхч Фернан Броделийн дүгнэлттэй санал нийлэхгүй байж болохгүй.

Ингэхээр энэ түлхүүрийг ашиглацгаая!